in de provincie Friesland is een voormalige machinale steenbakkerij, gelegen aan het Dokkumergrootdiep.
De Steenbakkerij, gelegen aan het Dokkumergrootdiep ( Staande Mast Route ), is de enige vrij gave ringoven in Friesland. Sinds 1969 is deze steenbakkerij niet meer in gebruik. De Steenbakkerij met ringoven, de schoorsteen, een ouder haaghuis en de jongere haaghuizen zijn van hoog historistische waarde en zijn algemeen industrieel archeologisch erfgoed.
In 1968 is de steenfabricage beëindigd in het kader van de sanering van de baksteenindustrie in Nederland. Het bedrijf is in 1969 verkocht en sindsdien in gebruik geweest als opslagterrein.
Het meest bijzondere aan de fabriek is de schoorsteen. Het onderste deel is versierd met gemetselde nissen en dateert uit 1872, in 1879 is de schoorsteen verlengd tot 55 meter hoogte.
De Steenfabriek meet circa 55 meter lang en 21 meter breed. Het is opgebouwd uit een gemetselde ringoven met daaromheen een extra bakstenen muur. Het gebouw is afgedekt met een groot schilddak belegt met diverse soorten dakpannen. In het midden van het dak bevindt zich de karakteristieke schoorsteen.
De steenoven voldeed aan het principe om de opgewekte warmte van de gebakken stenen over te brengen op het nog niet gebakken stenen en dit in een continu proces, het principe van een continu proces leidde tot een cirkelvormige constructie vandaar de naam “ringoven.
De fabriek produceerde in de ringoven rode metsel-baksteen van klei uit de omgeving, onder meer uit het oude dijklichaam bij de fabriek. In de jaren dertig werd de gele baksteen mode ( ‘geelkoorts’) en moesten nieuwe kleisoorten van elders worden aangevoerd. Dit bleek geen overwegend succes.
De Steenfabriek is uiteindelijk onder druk van de marktomstandigheden gesloten.
De haaghuizen zijn in een dergelijke staat dat gedeeltelijke sloop onvermijdelijk is, de overige haaghuizen worden behouden uit respect voor de historische waarde. Hierdoor blijft het monumentale karakter van de haaghuizen behouden. De schoorsteen zal gerestaureerd worden.
In 2010 heeft de heer Smeeing de voormalige steenbakkerij gekocht om deze weer in ere te herstellen. Het terrein biedt naast de rijk monumentale gebouwen onderdak aan diverse opstallen, de heer Smeeing wil het terrein gaan op knappen en gaan exploiteren als Industrieel en Ambachtelijk Erfgoedcentrum voor ambachtelijke en recreatieve doeleinden, zodat het weer vrij toegankelijk wordt.
De werkzaamheden zoals wind- en waterdicht maken zijn inmiddels uitgevoerd. Voor herstel van de schoorsteen van de ringoven is een restauratiesubsidie toegezegd door de Provincie Fryslan.
Om vergunning te krijgen voor restauratie en herbestemming van het complex moet de heer Smeeing een aanvraag doen bij de gemeente, provincie en Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, de gemeente zal hiervoor advies vragen bij monumentencommissie mede door middel van een bouwhistorisch onderzoek.
De wens van de heer Smeeing is dat de Steenfabriek een Erfgoedcentrum wordt, met veel nadruk op de geschiedenis van dit uniek complex, in combinatie met hedendaagse recreatieve activiteiten. Mogelijke activiteiten; kleinschalige werkende oven voor authentiek bakproces, expositieruimte geschiedenis Steenfabriek, expositieruimte gereedschappen Steenfabriek, creatieve industrie / kunstzinnige ambachten, multifunctionele werkvloer voor verschillende activiteiten, vergaderruimte, brasserie, terras, verblijfsrecreatie ( water appartementen, watersport gebonden bedrijvigheid, jachthaven, woonarken, verhuur slopen/kano’s en boothuis, overdekte speelruimte, pannenkoekenschip, speeltuin en rondvaartboot).
De activiteiten passen zeer goed bij het stoere karakter van het terrein. Om bezoekers te trekken naar het afgelegen Oostrum zal een deel van de activiteiten een meer toeristisch /recreatief karakter krijgen en uiteraard kan de haven ook watersporters aantrekken.
De heer Smeeing wil op een duurzame wijze de ontwikkeling van het Erfgoedcentrum uitvoeren, ook scholing en werkgelegenheid maken een groot deel uit van de plannen ( met name werknemers uit de omgeving ).
De voorbereidende fase met gemeente Dongeradeel, onder andere met de wethouder, is nagenoeg afgerond. Het bestemmingsplan procedure en de omgevingsvergunning is in gang gezet. Deze kent verschillende fases en in elke fase is inspraak mogelijk of kunnen er wijzigingen aangebracht worden, dit kan de doorlooptijd misschien aanzienlijk vertragen.
De Steenfabriek met zijn unieke schoorsteen is een parel in het Noorden van Fryslan. Na 50 jaren van achteruitgang ziet de heer Smeeing de mogelijkheid om het complex weer nieuw leven in te blazen en op belangrijke onderdelen weer in oude glorie te herstellen.
Voor meer informatie betreffende het uitgevoerde bouwhistorisch onderzoek en haalbaarheidsonderzoek van DBF kunt u contact met ons opnemen.
